News / Press Releases

Tel: 416-203-8400

60 St. Clair Ave East, Suite 909, Toronto, ON, M4T 1N5

Feature Address by Consul General – Henry Mangal At Official Launch of Creole Heritage Month (Kwéyòl Version)

St. Elizabeth of Hungary RC Church, Toronto, Canada

01st October 2023

Lé Sent Lisyen, jan Dòminik, Ayiti, Kanada, medanm èk misyé.

Ou vini sélébwé épi nou, pou bay lonnè pou kilti kwéyòl épi lanng nou andan an mannyè ki ni pli signifikans, pasé yon jou aktivité. Nou ka swiv pwogwanm la ki ka pwan kou an Sent Lisi, koté nou ka sélébwé épi yon Mwa di aktivité, ki kay koumansé épi an Sèwimoni ofisyal, ki ni an lanmès Kwéyòl èk an wésèpsyon jòdi-a.

Listwa kwéyòl nou wich épi moun ki détèminé. Yo sèvi lanng Kwéyòl-la pou libéwé épi lévé ne sé nasyon nou. An Ayiti, nou té ni Toussaint L’Ouverture, Jean-Jacques Dessalines, Henri Christophe, épi Jean-Bertrand Aristide, ki sèvi Kwéyòl kon an lanng pou libéwasyon, épi pou bay moun pouvwa. Kwéyòl sé yonn andan sé lanng ofisyal an Ayiti, épi apwé pwézidan Aristide adwésé sé Nasyon Youni (UN) an Kwéyòl an lanné mil, nèf san, katwiven, katòz (1994), sé Nasyon Youni koumansé enployé moun pou twadwi lanng-lan. Silon linivèsité di Central Florida ki ka ofè sijé andan kwéyòl Ayiti, I sé pwenmyé lanng pou apipwé wonz milyon moun, twa san mil moun ka palé’y an Florida, épi sa ka fè’y twazyenm lanng moun ka palé pli, an Florida.

An Dòminik, yo ja déklawé Misyé Felix Henderson kon an mapipi an lanng Kwéyòl-la, pou twavay la I fè pou pousé lanng la an médiya épi an konmin-lan. An liv-la yo matjé asou lavi’y, lonmen Piski Ou Épi Mwen (Because you are with me) li sèz Òktòb, lanné dé mil ven, yon moun ki konnèt li, Misyé Leroy “Radix” Charles di kon sa, asou Felix Henderson,” sé papa bondyé ki vwéyé’y asou an misyon pou pòté Kwéyòl oliwon latè-a”.

An dézin épi Kilti, Derek Walcott, yon Sent Lisyen ki té jwenn pwi Nobel Laureate, sèvi Kwéyòl-la pou èkspliké anviwonnman pou kilti andan sé pwézi I matjé. Silon Laurence A. Breiner andan an ékwiti, di, ” lokazyon koté Walcott ja sèvi Kwéyòl Kawayib byen enpòtan, épi yo pli souvan pasé moun kwè lè yo pwenmyé gadé.”

Monsèyè Patrick Anthony, George Goddard, George “Fish” Alphonse, épi lézòt moun, ja pousé lanng Kwéyòl-la an twavay yo épi ékwiti. Gany Kon Tanbou Mélé, Tjè Kanpèch, Manmay Lakay, Avòt Sèvis, épi lòt gany, ki ja fè Kwéyòl pli popilè an téyat èk mizik.

Mé,pli gwan kontwibisyon pou bay Kwéyòl pli dignité kon an lanng an Sent Lisi , sété disizyon gouvènè jennéwal an tan pasé- Danm Pearlette Louisy- I sèvi Kwéyòl an tout sé pwézantasyon’y an palaman, épi sa té enpotan, dépi I koumansé posizyon sa la, an lanné mil nèf san katwiven disèt, pou tan-an I kité posizyon-an, an lanné dé mil disèt.

Nou sav listwa nou wich.  Nou an Consulate General pou Sent Lisi an Kanada, nou ja kouté plent se Sent Lisyen ki isi-a, asou wezon ki, yo ka obzeve  sélébwasyon Jounen Kwéyòl sèlman li dennye dimanch an Oktob, ek yo te dezapwente, ki yo pa ansanm, piski yo ka tjèn diféwan aktivité, asou menm jou-a.

Nou sav ki kilti Kwéyòl nou, ni wasin li andan fondasyon kopéwasyon épi mannyè nou ka twavay ansanm. Sé pou sa, nou ni Koudmen épi sou sou, pa konmpétisyon koté nou vlé tjwé yonn a lòt, épi wè pou kò nou menm, sèlman. An kilti Kwéyòl, nou ka twavay ansanm pou édé yonn a lòt, épi bati konmin nou.

Sé andan lèspwi sala, kon konsey jennewal, nou chaché sèvis épi sipò se manm  konmin an “’diaspora”’, pou fè asiwé, ki nou té ni, an sélébwasyon éwitaj kwéyòl ki pozitiv, koté tout moun té sa patisipé, épi bagay byen ogannizé. Twavayè an Kilti épi an chantè Kayso Felix “Tricky” Fontenelle, ban nou konsèy épi édé nou, pou fè pwogwanm-lan pwan tout moun an konsidéwasyon, épi yonn kité sa potjiwé bennéfis bay tout moun.

Mwen kontan pou bay wapò asou twavay nou, ki an jénnéwal, sété yonn ki té ni pwogwé, wèspé, épi silousyon.

Kote ki pa té ni lakopwann, nou mennen klèté, lè la pa té ni agweman, nou jwenn mannyè pou alé douvan, lè moun pa té ni konfyans, nou vini ansanm pou palé.

Nou konsèné pwenmyéman épi twavay nou pou wépwezanté lantéwé gouvedman épi pèp Sent Lisi an Kanada, épi pou mennen jan Sent Lisi ansanm an Kanada, andan diféwan aktivité nasyonnal. Épi vizyon sa la tout disizyon nou ka pwan, ka swiv. Nou kay twavay épi tout moun ki ni èspwa pou pousé Sent Lisi épi kilti Sent Lisi, andan an mannyè ki dwèt. Si nou mandé pou fè bagay pli mèyè, èk pou pli enfomasyon, épi pou ékwiti, sa sé pou asiwé ki, nou sa wéponn népòt kwestyon asou mannyè nou fè twavay nou, épi pou pwotéjé’w, osi.

Sa pa vlé di nou pa enmen’w ében nou pa ni konfyans andan’w. Nou vlé asiwé ou épi péyi nou, jwenn siksé.

I sé an lonnè, pou mwen déklawé pwogwanm-lan pou Mwa Éwitaj Kwéyòl an Kanada:

  1. Dimanch li pwenmyé Òktòb – Koumansman Mwa Éwitaj Kwéyòl
  2. Sanmdi li sèt Òktòb– Solo Band, kont, épi an konpétisyon manjé Kwéyòl
  3. Dimanch li ywit Òktòb– Konpétisyon Domino épi Fèsten Dansé Kwéyòl Country
  4. Sanmdi li ventenyen Òktob – Karaoke Night (epi Buddy Love)
  5. Dimanch li venndé Òktòb- Jounen Kwéyòl l Kick-off (epi Toxic & Jamal)
  6. Sanmdi li ventywit October 28 – Jounen Kwéyòl Ottawa (epi SLOA)
  7. Dimanch li ventnèf Òktòb – Jounen Kwéyòl Calgary (epi SLCCA)
  8. Dimanch li ventnèf Òktòb– Jounen Kweyol Finale (épi Kisha & STCC)

Nou ka envité tout moun, pou patisipé épi amizé kò yo, an sélébwasyon Mwa Éwitaj Kwéyòl dé mil venntwa an Kanada.

Nou ka swété tout moun bennédiksyon di lapé, lanmityé, sélébwasyon ki sennésòv, épi bon santé

Download English Version